door Matthijs Rorije
De politie start met een grootschalig DNA-onderzoek onder tientallen mannen uit de omgeving van Schiedam en Vlaardingen in een verkrachtingszaak uit 2010.
De zaak kwam eerder landelijk in het nieuws omdat er voor het eerst een 3D-compositie van de dader werd gemaakt, en later ook een strip.
De slachtoffers in de cold case zedenzaak waren pas 13, 15 en bijna 16 jaar. Een onbekende man benaderde de meisjes in 2010 op het Bachplein in Schiedam en de Koninginnelaan in Vlaardingen met een smoes. Twee van hen werden onder bedreiging van een mes in een kelderbox seksueel misbruikt. Een derde kon ontsnappen.
Vanaf maandag 14 november start het cold case team van politie-eenheid Rotterdam met vrijwillige DNA-afnames, in de hoop om zo de identiteit van de dader alsnog te achterhalen.
Pas sinds 2012 mogelijk
Grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek zoals dat nu in deze zaak wordt ingezet, is pas mogelijk sinds 2012, na een wijziging in het Wetboek van Strafvordering. Het werd toen mogelijk om niet-verdachten te vragen DNA af te staan voor onderzoek naar een mogelijke verwantschap met de donor van gevonden dader-DNA. Een dergelijk onderzoek mag alleen worden ingezet als 'laatste redmiddel' in een zaak waarin alle andere opsporingsmethoden tot niets hebben geleid.
Het onderzoek is op vrijwillige basis. De hoop is dat minimaal één van de mannen die hun DNA afstaan (verre) familie is van de vermoedelijke dader. Iedereen krijgt de helft van zijn DNA van zijn vader en de helft van zijn moeder. Hierdoor hebben DNA-profielen van familieleden meer overeenkomsten met elkaar dan DNA-profielen van niet-verwante personen. Dit is het basisprincipe van DNA-verwantschapsonderzoek.
Voorbijgangers reageren op de hologram in Hof van Spaland.
NFI voert onderzoek anoniem uit
Het NFI voert een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek volledig anoniem uit. De namen van de personen die vrijwillig hun DNA afstaan, zijn bij het NFI niet bekend. Het NFI ziet alleen de code die de politie aan het DNA-monster koppelt. Uitsluitend de politie weet welke code bij welke vrijwilliger hoort.
Drie opzienbarende onderzoeksmethoden
In december 2021 maakte de politie voor het eerst gebruik van een 3D visualisatie van de verdachte. Dit is gedaan met nieuwe beeldtechnologie. Hierdoor lijkt hij ‘levensecht’. Via een holobox waarin de dader driedimensionaal op ware grootte, zelfs bewegend te zien was, werd de verdachte getoond aan het publiek, onder andere in Winkelcentrum Hof van Spaland. De hologram werd ook getoond bij de opsporingsprogramma's Bureau Rijnmond en Opsporing Verzocht.
Daarna volgde nog een nieuwe 'opsporingsmethode': een striptekenaar visualiseerde het verhaal om zo een nog grotere doelgroep te bereiken.
Afbeelding: politie
'De hulp van het publiek was overweldigend, er kwamen ruim driehonderd tips binnen over de mogelijke identiteit van de verdachte' aldus de politie. 'Rechercheurs hebben de afgelopen maanden alle tips bestudeerd. Aan de hand van een aantal objectieve criteria, zoals woonplaats destijds, het signalement en de opvallende stem, zijn tientallen mannen geselecteerd'.
Vanaf komende maandag zullen de eerste veertig mannen van deze lijst benaderd worden met de vraag of ze vrijwillig hun DNA af willen staan voor het onderzoek. Deelname aan het onderzoek is niet verplicht, en de mannen die benaderd worden zijn ook geen verdachte. Het afgenomen DNA wordt na dit onderzoek vernietigd en niet opgenomen in een databank.
Mannelijk DNA van groot belang
'Een specifiek stukje DNA speelt bij een grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek een belangrijke rol. Dit is het stukje DNA dat mannen doorgeven aan hun zoons. Bij alle mannen die via de mannelijke lijn verwant zijn, is dit deel van het DNA hetzelfde. Zelfs als er vele generaties tussen liggen. De kenmerken van dit stukje DNA vormen samen het zogenoemde Y-chromosomale DNA-profiel' schrijft het Nederland Forensisch Instituut op haar website.
Foto: NFI
Ernstig zedenmisdrijf
Rene Bergwerff, leider van het coldcaseteam, kan zich voorstellen dat de mannen die benaderd worden vragen hebben over het onderzoek en de procedures: “Meewerken aan het DNA-onderzoek is voor een goed doel: het vinden van de man die de ernstige zedenmisdrijven op zijn geweten heeft. De personen van wie namen zijn genoemd, kunnen natuurlijk nooit allemaal de dader zijn. Dan is DNA een heel praktisch selectiemiddel.”
De verwachting is dat de DNA-afnames en het onderzoeken van de sporen enkele maanden kan gaan duren.
Beelden: NFI en archief SCHIE
Dagelijks het laatste nieuws, de nieuwste video's en een kijkje achter de schermen bij SCHIE in je mailbox ontvangen? Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief: https://bit.ly/2H7desN
