door Markus Burger

De Schiedamse natuur staat onder grote druk. De lokale natuurverenigingen maken zich zorgen. Hoewel het buiten geen pretje is, blijft het echte winterweer tot nu toe uit. Denkend dat het voorjaar al is begonnen raken de ecosystemen ontregeld en het natuurlijke ritme van de natuur verstoord. De KNNV omschrijft het als ‘een symfonie waarbij nu muzikanten uit de maat gaan spelen’.

“Het voorjaar lijkt haast al begonnen,” legt boswachter Lisa Wassenaar van Staatsbosbeheer uit. Voorzichtig zet ze stappen door de moerasachtige Schiedamse natuur in het recreatiegebied Poldervaart. De vogels fluiten luidkeels en verschillende bomen onthullen bloeiende knoppen, weinig karakteristiek voor deze tijd van het jaar. De boswachter benoemt dat een groot deel van de natuur, hoewel verstoord veerkrachtig is en niet zomaar zal verdwijnen. Toch zullen veel soorten een boel nakomelingen mislopen, zoals vlinders bijvoorbeeld. Plagen zullen het echter goed doen: “De eikenprocessierups heeft wel kans op een grote opleving door dit weer.” Ook zal volgens haar het hooikoortsseizoen eerder van start gaan omdat bomen als de hazelaar nu al in bloei staan, weken eerder dan voorgaande jaren werd waargenomen.

Geen bloemetjes en dus geen bijtjes

De imkers van Stichting BeeSerious maken zich zorgen. Ze zien de situatie van de bijen verslechteren: “We verwachten veel sterfte, ze hebben gewoon niet genoeg te eten,” aldus Alwine van Winsen. Van Winsen neemt waar dat de bijen een lijdensweg ondergaan door het relatief zachte weer deze winter. De bijen denken nog dat ze druk voedsel binnen moeten halen ter voorbereiding van de winter, maar dat voedsel is niet meer te vinden. Ook sterven normaal gesproken parasieten en virussen in het bijennest door de kou, dat gebeurt nu niet meer.

Bijen zijn van groot belang, niet alleen voor de voedselwinning van mensen, maar ook voor ecosystemen die andere dieren in leven houden: als een schakel wegvalt lijdt de rest daar ook onder. Gevolg daarvan is volgens Van Winsen een waarschijnlijke: “verschraling van de Schiedamse natuur.”

Verstoorde winterslaap

De lokale afdeling van de KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuur Vereniging) ziet dat ook andere dieren kampen met het onvoorspelbare weer. Ieder jaar organiseren zij een paddentrek. Dat is een moment in het voorjaar waarbij padden worden geholpen met het oversteken van de weg als ze hun holletje uitkruipen om weer het water op te zoeken na een lange winterslaap. Voorzitter van KNNV Waterweg Noord Geert van Poelgeest is verontrust door de veranderingen die hij ziet in de Schiedamse natuur: “Dertig jaar geleden was de paddentrek in maart, nu is dat halverwege februari.” Zo’n verschil klinkt wellicht verwaarloosbaar maar dat is het volgens hem niet: “De natuur bestaat uit allerlei processen die zoals ritmes in een symfonie samenlopen. Als één iemand in het orkest in een andere maat gaat spelen gaat het fout.” De padden verliezen kritiek veel energie bij het wakker worden en weer terugkeren naar hun staat van hun winterslaap.

De bezorgde voorzitter gelooft niet dat de trend van warme winters door klimaatverandering kan aanhouden: “Dat kan niet, want het moet anders! Als dit zo doorgaat moeten de kinderen van mijn kleinkinderen verhuizen vanwege natte voeten.” Helaas is de verandering van het klimaat moeilijk op lokaal gebied te verhelpen. Toch geeft hij Schiedammers mee dat zij zich kunnen inzetten voor de lokale natuur: “Wij zoeken nog vrijwilligers voor de paddentrek, mensen kunnen tegels uit hun tuin halen en rommelige hoekjes creëren met balderen. Dat vinden padden en bijvoorbeeld egels erg fijn.” Ook imker Alwine van Winsen benadrukt dat Schiedammers nog wel dingen zelf kunnen doen: “Zaai bijvriendelijke biologische bloemen.”

Gemis van een Schiedamse stadsecoloog

Op de vraag of zij de gemeente adviseert over de natuur antwoordt Alwine van Winsen van BeeSerious dat ze dat best wilt doen maar dat de gemeente daar een stadsecoloog voor heeft. Die blijkt sinds vorig jaar naar Groningen te zijn vertrokken. Schiedam heeft sindsdien geen eigen ecoloog meer. Een groot gemis volgens de natuurliefhebbers: “De stadsecoloog is van groot belang, die ziet de verbanden,” onderschrijft KNNV het belang. Staatsbosbeheer legt uit dat zij in veel steden nauw samenwerken met stadsecologen en dat ze dat zien als bevorderend voor de natuur. De gemeente laat weten dat, hoewel ze geen stadsecoloog meer hebben, ze wel ‘de kennis in huis hebben’. Bij gebrek aan deskundigheid worden onderzoeken extern uitgevoerd, laat een woordvoerder van de gemeente Schiedam weten.